1- Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı, bir eşyanın zarar görmesi nedeniyle onarılsa bile önceki haline göre maddi değerinin azalmasıdır. Ayıplı Mal Ayıplı Hizmet”ın onarımı sonrası ortaya çıkabileceği gibi trafik kazaları sonucu hasarlı araçların onarımıyla da ortaya çıkabilir. Zarar gören eşya onarılsa dahi eski değerine kavuşamayacaktır. İşte eşyanın hasarsız eski değeri ile onarımı sonrası sahip olduğu yeni değer arasındaki fark, değer kaybını yansıtır. Kısacası eşyanın onarımı sonrası maddi değerindeki eksilmedir.
2- Trafik Kazası Sonucu Araç Değer Kaybı Nedir?
Trafik kazası nedeniyle araçta meydana gelen hasar onarılsa dahi araç eski değerinde olamayacaktır. Hasarlı araçta hasar onarılsa bile bu onarım ve kaza gerek tramer kayıtlarında gerekse ekspertiz raporlarında çıkacaktır. Yine hasarlı araç onarılsa bile aracın eski haline dönebilmesi mümkün değildir. Bu nedenlerle trafik kazası yaşayan araç, onarım sonrasında hasarsız emsallerine göre daha düşük maddi değere sahip olmaktadır. Trafik kazası sonucu araç değer kaybı, trafik kazası nedeniyle hasar gören aracın, onarım sonrasında hasarsız haline göre maddi değerindeki azalmayı ifade eder.
3- Araç Değer Kaybı Tazminatı
Tazminat, hukuka aykırı eylem nedeniyle zarar gören kişiye yapılan, zarar görenin maddi ve manevi zararının giderilmesini amaçlayan ödemedir. Araç değer kaybı tazminatı, hasarlı aracın onarım sonrasında uğrayacağı değer kaybı nedeniyle araç sahibine yapılan ödemedir. Değer kaybı tazminatıyla araçta meydana gelen değer kaybı zararının giderilmesi amaçlanır.
3-1 Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Araç değer kaybı tazminatı aşağıdaki değer ve formüllere göre hesaplanmaktadır:
- Baz Değer Kaybı = Aracın Rayiç Değeri x %19
- Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutlu Katsayısı x Araç Kullanılmışlık düzeyi (Km) Katsayısı
| Kod | Hasar Boyutu | Katsayı |
|---|---|---|
| A1 | Büyük Hasar | 0.90 |
| A2 | Orta Hasar | 0.75 |
| A3 | Küçük Hasar | 0.50 |
| A4 | Basit Hasar | 0.25 |
| Kullanılmışlık Düzeyi (Km) | Katsayı |
|---|---|
| 0 – 14.999 | 0.90 |
| 15.000 – 29.999 | 0.80 |
| 30.000 – 44.999 | 0.60 |
| 45.000 – 59.999 | 0.40 |
| 60.000 – 74.999 | 0.30 |
| 75.000 – 149.999 | 0.20 |
| 150.000 ve üzeri | 0.10 |
Yukarıdaki verilerden görüleceği üzere trafik kazası sonrası araç değer kaybı hesaplamasında aracın kilometresi, hasarın büyüklüğü, aracın hasarsız rayiç değeri önem taşımaktadır. Araç değer kaybı tazminatında hak kayıplarının yaşanmaması için değer kaybının doğru hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle özellikle hasarın boyutu doğru saptanmalıdır.
Anayasa Mahkemesi’nin Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. Maddesine dair vermiş olduğu iptal kararı sonucu artık değer kaybı tazminatı, sigorta şirketleri açısından da 6098 Sayılı Borçlar Kanunu’nun haksız fiil hükümlerine göre değerlendirilecektir. Konu hakkındaki bilgi notuna ulaşmak için tıklayınız.
3-2 Araç Değer Kaybı Tazminatı Şartları Nelerdir
Araç değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilmek için gerekli şartları şu şekildedir;
- Zarar görenin trafik kazasının oluşumunda yüzde yüz kusurlu olmaması
- Kazaya karışan aracın yabancı plakalı olmaması
- Kazaya uğrayan aracın hasar görmesi ve bu hasarın onarılması
- Onarılan parçaların daha önce başka bir kaza nedeniyle onarılmamış olması
- Karşılıklı kazanın yaşanması
- Aracın kaza nedeniyle perte çıkmaması (trafikten men edilmemesi)
Trafik kazası sonucu araç sahipleri yukarıdaki şartların varlığı halinde araç değer kaybı tazminatı talebinde bulunabileceklerdir.
3-3 Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?
Araç değer kaybı tazminatı için araç sahibinin kazaya karışan diğer araç sahibine, diğer aracı işleten sıfatına haiz olan kimseye, diğer aracın sürücüsüne ve nihayetinde diğer aracın sigorta şirketine karşı talepte bulunma hakkına sahiptir. Sigorta şirketine karşı dava açılabilmesi için dava öncesi sigorta şirketine değer kaybı başvurusu yapılması zorunludur.
Sigorta şirketine başvuru yapılmasından sonra sigorta şirketince 15 günlük süre içinde cevap verilmesi gerekir. Aksi halde araç değer kaybı tazminatı talebinin reddedildiği kabul edilecektir. Sigorta şirketince başvuruya yanıt verilmesi halinde araç değer kaybı için hasar dosyası açılacaktır.
Hasar dosyasının açılmasının ardından sigorta şirketi teminat limiti dahilinde araç değer kaybı tazminatını ödeyecektir. Sigorta şirketinin araç değer kaybı tazminatını eksik ödemesi mümkündür. Bu durumda zarar görenin yasal yollara başvurma hakkı bulunmaktadır. Zarar gören sigorta şirketine karşı asliye ticaret mahkemesinde araç değer kaybı tazminatı davası açabileceği gibi değer kaybı için tahkim komisyonuna da başvurabilecektir.
4- Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?
Araç değer kaybı tazminatı için dava açılmadan önce sigorta şirketine başvuru yapılması zorunludur. Değer kaybı başvurusu diğer aracın sigorta şirketine karşı yazılı olarak yapılır. Sigorta şirketinin başvuruyu tebliğ almasından itibaren 15 günlük süre içerisinde yanıt vermesi gerekir. Süre geçtiği halde başvuruya yanıt verilmemiş ise başvurunun reddedildiği kabul edilir.
4-1 Değer Kaybı Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
Sigorta şirketinin araç değer kaybı başvurusunu değerlendirip yanıt verebilmesi için zarar gören kimse, başvuruya gerekli belgeleri eklemelidir. Araç değer kaybı başvurusunda aşağıda yazılı belgelerin başvuruya eklenmesi gerekir.
- Araç değer kaybı talep beyanı
- Kaza tespit tutanağı
- Kazaya, hasara ait varsa fotoğraflar
- Aracın onarımına ilişkin faturalar
- Zarar gören aracın ruhsat fotokopisi
- Zarar gören aracın kilometre bilgisi
5- Araç Değer Kaybı Tazminatı İçin Sigorta Şirketine Başvuru Zorunlu Mudur?
Sigorta şirketleri aleyhine açılacak, araç değer kaybı tazminat davaları için dava açılmadan önce sigorta şirketine başvuru yapılması zorunludur. Sigorta şirketine başvuru yapılmaması halinde araç değer kaybı tazminat davası usulden reddedilecektir. Dolayısıyla sigorta şirketleri aleyhine dava açılmadan önce araç değer kaybı tazminatı için sigorta şirketine başvuru yapılması gerekmektedir. Sigorta şirketinin başvuruya olumsuz yanıt vermesi veya 15 gün içinde yazılı cevap vermemesi halinde araç sahibinin, araç değer kaybı tazminatı için dava yoluna gitme veya tahkim komisyonuna başvuruda bulunma hakkı bulunmaktadır.
6- Değer Kaybı Tazminatı Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru
Sigorta ettirilen ile sigortacı arasındaki sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların giderilmesi amacıyla Sigortacılık Kanunu 30. Madde uyarınca tahkim komisyonu kurulmuştur. İlgili düzenleme ile araç değer kaybına ilişkin tazminat talepleri tahkim komisyonlarında karara bağlanabiliyor. Üye tamsayısının salt çoğunluğu ile karar alan tahkim komisyonları sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla getirilmiş bir yargı yoludur.
Tahkim komisyonuna başvuruda bulunabilmek için öncesinde sigorta şirketine başvurunun yapılmış olması zorunludur. Sigorta tahkim komisyonuna başvuru yapılması halinde tahkim komisyonu uyuşmazlığın çözümü için hakem tayin edecektir. Hakem kararlarına karşı, uyuşmazlığın ilgili parasal sınırın üzerinde kalması kaydıyla itiraz edilebilmesi mümkündür. İtiraz sigorta tahkim komisyonuna yapılacaktır. İtiraz, itirazı incelemekle görevli hakem heyetlerince incelenecektir. Hakem heyetlerinin itiraz hakkında verdikleri karara karşı, belli bir parasal sınırın üzerinde olması kaydıyla temyiz kanun yoluna başvurulabilir. İlgili parasal sınırlar her yıl Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunca belirlenmektedir.
7- Araç Değer Kaybı Tazminat Davası
Sigorta şirketinin araç değer kaybı tazminatı başvurusuna olumsuz yanıt vermesi veya yanıt vermemesi halinde araç sahibinin araç değer kaybı tazminat davası açma hakkı doğacaktır. Araç sahibinin sigorta şirketine karşı açacağı dava ticari nitelikte olacaktır. Bu nedenle dava açılmadan önce ticari davalarda dava şartı olan zorunlu arabuluculuk başvurusunun yerine getirilmesi gerekir.
8- Araç Değer Kaybı Davası Tarafları
Araç değer kaybı davasında araç sahibi davacı sıfatına sahiptir. Davalı taraf ise diğer araç sürücüsü, diğer araç sahibi veya işleten sıfatına sahip olan kimse ile diğer aracın sigortacısı olan sigorta şirketidir.
9- Araç Değer Kaybı Davası Yetkili ve Görevli Mahkeme
Araç değer kaybı davalarında görevli mahkeme davalılardan birinin sigorta şirketi olması halinde asliye ticaret mahkemeleri olacaktır. Davanın yalnızca diğer araç sürücüsü ve/veya diğer araç sahibine karşı açılması halinde ise görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleri olacaktır.
Araç değer kaybı davası esasında haksız fiilden kaynaklanan bir davadır. Bu nedenle yetkili mahkeme kazanın meydana geldiği yer mahkemesi olabileceği gibi davalı tarafın yerleşim yeri mahkemesi veya mağdur tarafın yerleşim yeri mahkemesi olabilir.
10- Araç Değer Kaybı Davası Zamanaşımı
Araç değer kaybı davası zamanaşımına tabi bir davadır. Zamanaşımı süresi, zarar görenin tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren başlayarak iki yıl ve herhalde kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren on yıldır.
Av. Ramazan Bayram / Nisan 2023
