Av. Ramazan Bayram / Mayıs 2024
İhbar Tazminatı Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu ile işçi ve işverenin iş sözleşmesini hangi hallerde derhal haklı nedenle feshedebileceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte haklı fesih nedeni olmaksızın iş akdini sonlandırmak isteyen tarafın, diğer tarafa iş sözleşmesinin sona ermesine bağlı olarak gerekli hazırlığı yapması için fesih bildirim süreleri düzenlenmiştir. Fesih bildirim sürelerine uyulmadan iş akdinin feshedilmesi usulsüz fesihtir. İş akdini usulsüz şekilde fesheden tarafın, diğer tarafa ödemekle yükümlü olduğu tazminata ihbar tazminatı denir.
İhbar Tazminatı Şartları Nelerdir?
- Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Bulunmalıdır: İhbar tazminatı İş Kanunu’nun 17. Maddesi ile düzenlenmiştir. Kanuni düzenlemede belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Görüldüğü üzere ihbar tazminatı talebinde bulunulabilmesinin ilk şartı belirsiz süreli iş sözleşmesinin varlığıdır.
- Bildirim Sürelerine Uyulmaması: İhbar tazminatının bir diğer şartı sözleşmeyi fesheden tarafın bildirim süresine uymamasıdır. Bildirim süresinden kasıt, belirsiz süreli iş sözleşmesini feshedecek tarafın diğer tarafa gerekli hazırlığı yapabilmesi için tanıması gereken süredir. İş sözleşmesini fesheden tarafın ihbar bildirim süresine uymadan belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetmesi ihbar tazminatı nedenidir.
- İş Sözleşmesinin Haklı Fesih Yoluyla Sona Ermemiş Olması: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin haklı fesih yoluyla sona erdirilmesi halinde diğer tarafın tazminat talep etme hakkı bulunmamaktadır. İhbar tazminatının son şartı, belirsiz süreli iş sözleşmesinin haklı fesih yoluyla sona erdirilmemiş olması gerektiğidir.
İhbar Süreleri Ne Kadardır?
Belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetmek isteyen tarafın bildirim sürelerine uyarak sözleşmeyi feshetmesi gerektiği ifade edildi. Bildirim süreleri ise iş sözleşmesinin süresine göre değişmektedir. İhbar süreleri kanuni düzenlemeye göre:
- İş sözleşmesi altı aya kadar sürmüş ise bildirim süresi iki haftadır.
- İş sözleşmesi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş ise bildirim süresi dört haftadır.
- İş sözleşmesi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş ise bildirim süresi altı haftadır.
- İş sözleşmesi üç yıldan fazla sürmüş ise bildirim süresi sekiz haftadır.
Bildirim süresinin bir diğer adı ihbar önelidir. İhbar öneli yani bildirim süresinin yazılı olarak yapılması gerekir.
İhbar Tazminatı Kime Verilir?
İhbar tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmesinin tarafı olan işçi ve işvereni ilgilendirmektedir. Belirsiz süreli iş sözleşmesinin usule uygun şekilde feshedilmemesi halinde feshe maruz kalan tarafın ihbar tazminatı talep etme hakkı bulunmaktadır. Örneğin iş akdini usulsüz şekilde fesheden işçinin, işverene ihbar tazminatı ödemesi gerekir.
İhbar Tazminatı Hesaplama
İhbar tazminatının hesaplanmasında esas alınacak ücret, giydirilmiş ücrettir. Giydirilmiş ücret, brüt ücrete ek olarak işçiye sağlanan ve değeri para ile ölçülebilen her türlü menfaatin eklenmesi ile ortaya çıkan ücrettir. İhbar tazminatını düzenleyen İş Kanunu’nun 17. maddesi “Bu maddeye göre ödenecek tazminatlar ile bildirim sürelerine ait peşin ödenecek ücretin hesabında 32. maddenin 1. fıkrasında yazılan ücrete ek olarak işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve Kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur” şeklindeki düzenleme ile ihbar tazminatı hesaplamasında giydirilmiş brüt ücretin esas alınacağını belirtmiştir.
İhbar Tazminatı Faiz
İhbar tazminatı ile ilgili yapılacak ödemenin gecikmesi halinde hangi faiz türünün işletileceği önem teşkil etmektedir. Kıdem tazminatının aksine ihbar tazminatı için kanunda herhangi bir faiz düzenlenmesi bulunmamaktadır. Bu nedenle aksi yönde sözleşmede bir düzenleme bulunmamaktaysa ihbar tazminatı için yasal faiz uygulanacaktır.
İş Sözleşmesinin Haklı Feshinde İhbar Tazminatı Talebi
İhbar tazminatı haklı bir nedene dayanmaksızın ve ihbar öneline (bildirim süresi) uyulmaksızın iş sözleşmesinin feshi halinde talep edilebilecek bir tazminattır. İhbar tazminatında esas olan iş sözleşmesinin feshinde bildirim süresine uyulmaması ve bildirim süresine uyulmayan feshe maruz kalınmış olunmasıdır. İş sözleşmesinin haklı nedenle feshinde ise fesih derhal gerçekleşeceği için bildirim süresine uyulması gerekmemektedir. Bu nedenle iş sözleşmesinin haklı feshinde bulunan tarafın ihbar tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Buna karşın haklı fesihte bulunan taraf kıdem tazminatı talep edebilir.
İhbar Tazminatı Zamanaşımı
İhbar tazminatı için zamanaşımı 5 yıldır. 5 yıllık zamanaşımı süresi usulsüz feshin gerçekleşmesinden itibaren başlayacaktır.
İhbar Tazminatı Yetkili ve Görevli Mahkeme
İhbar tazminatı talebinde görülecek dava için görevli mahkeme iş mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise işin görüldüğü veya davalının bulunduğu yer mahkemesidir.
