Kıdem tazminatı, iş akdinin sona ermesine bağlı olarak işçinin belirli diğer şartların varlığı halinde işverenden talep etmeye hak kazandığı bir tazminat türüdür. Bu yazımızda kıdem tazminatı hesaplama, kıdem tazminatına esas çalışma süresi ve kıdem tazminatına dahil olan ödemelerin yanı sıra kıdem tazminatı tavan ücreti de incelenecektir. Daha detaylı bilgiler için Kıdem Tazminatı yazımıza bakabilirsiniz.
1. Kıdem Tazminatına Esas Çalışma Süresi
Kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin çalıştığı sürenin doğru şekilde hesaplanması çok önemlidir. İşçinin çalışmaya başladığı süreninin başlangıcı ile sonu arasında geçen çalışma süresi kıdem tazminatına esas süreyi oluşturur. 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesine göre, kıdemin başlangıcı işçi tarafından fiili çalışmaya başlanılan tarihtir.
Bununla birlikte iş sözleşmesi ile işçinin işe başlangıç tarihi ileriki bir tarih olarak belirlenmiş olabilir ve işveren tarafından işçiye daha erken bir tarihte ödeme yapılabilir. Bu halde ise kıdemin başlangıcı işçiye ödemenin yapıldığı tarih olarak belirlenecektir. Kıdemin sonu ise iş sözleşmesinin ne şekilde sona erdiğine bağlı olarak belirlenecektir. Eğer iş akdi önelli şekilde sona ermiş ise önelin sona erdiği tarih iş akdinin sona erdiği tarihtir, eğer ki iş sözleşmesi derhal fesih yoluyla sona erdirilmiş ise derhal fesih bildirimin karşı tarafa ulaştığı tarih iş akdinin sona erdiği tarihtir.
İşçinin çalışmaya başladığı süre ile iş akdinin sona erdiği süre arasındaki tüm süre kıdem tazminatına esas alınmaz. Yargıtay’ın süregelen içtihatlarına göre, ücretsiz izin süreleri, mevsimlik işlerde mevsim dışı süreler, grev veya lokavtta geçen süreler, tutuklulukta geçen süreler kıdem tazminatına dahil edilemez. Buna karşın yıllık ücretli izin süreleri, işçinin hastalığı nedeniyle raporlu geçirdiği süreler yasa dışı lokavtta geçen sürelerin çalışılmış süre sayılması gerektiği bu nedenle kıdem tazminatına dahil edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
2. Kıdem Tazminatına Dahil Olan Ödemeler
Kıdem tazminatı hesaplaması işçinin almış olduğu son ücret üzerinden yapılır. Bu son ücret giydirilmiş ücrettir. Giydirilmiş ücret işçinin brüt ücretine ek olarak işveren tarafından yapılan ve para ile ölçülebilen menfaatlerin eklenmesi sonucu ortaya çıkan ücrettir.
Yargıtay 15.0.1957 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı ile “işçinin gıda, mesken, sağlık, yakacak ve aydınlatma gibi zaruri ihtiyaçlarını karşılayacak kifayette olmak üzere iş karşılığında para veya ayni olarak yapılan ve arızi olmayan her türlü ödemelerin ve bu arada hususi surette iyi olan bir hizmetin karşılığı olarak ödenen primlerin veya bu mahiyetteki yıllık ikramiyeler, ihbar ve kıdem tazminatlarının hesabında göz önünde bulundurulur.” şeklindeki hükmüyle giydirilmiş ücrete dahil ödemeleri belirtmiştir.
Buna göre: yemek yardımı, gıda yardımı, yakacak yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, erzak yardımı, aile yardımı, çocuk yardımı, bayram harçlığı, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, sağlık yardımı gibi süreklilik arz eden ödemeler kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınır.
Önemle belirtmek gerekir ki bu ödemelerin süreklilik özelliği göstermesi gerekmektedir. Bununla birlikte: yıllık izin ücreti, evlenme yardımı, hastalık yardımı, genel tatil ücreti, askerlik yardımı, öğrenim yardımı, doğum yardımı, teşvik ikramiyesi ve primleri, seyahat primleri, devamlılık göstermeyen primler, fazla çalışma ücreti gibi ödemeler kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınmaz.
3. Kıdem Tazminatı Hesaplama
Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin bir günlük giydirilmiş ücreti bulunur. İşçinin bulunan bir günlük giydirilmiş ücreti 30 ile çarpılır ve elde edilen sonuç her bir yıla karşılık gelen kıdem tazminatı miktarıdır. İşçinin tam yılı aşan arta çalışma süresine dair kıdem tazminatı, işçinin otuz günlük giydirilmiş ücretinin arta kalan çalışma süresi ile çarpılıp 365’e bölünmesi sonucu bulunur.
Örneğin:
Son giydirilmiş ücret: 8.000 TL/ay
Çalışma süresi: 4 yıl 3 ay
Kıdem Tazminatı Hesaplama:
Bir günlük giydirilmiş ücret:8.000:30=266,66 TL’dir.
4 Yıl çalışma süresi için kıdem tazminatı:8.000×4=32.000 TL’dir.
3 aylık çalışma süresi için kıdem tazminatı:266,66x30x90/365=1.972 TL’dir.
Bu durumda işçi, 4 yıl 3 ay boyunca çalıştığı işyerinden 33.972 TL kıdem tazminatı alır.
4. Kıdem Tazminatı Tavanı 2025
Tavan kıdem tazminatı, çalışanların yıllık bazda alabileceği en yüksek kıdem tazminatı tutarını ifade eder. 2025 kıdem tazminatı tavanı, memur maaş katsayılarına bağlı olarak belirlenmiş olup, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenmektedir. Yeni kıdem tazminatı tavanı, her yılın başında ve temmuz ayında olmak üzere yılda iki kez değişebilir.
4.1. 2025 Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadar?
2025 yılı için tavan kıdem tazminatı 46.655,43 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar, çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, bir yıllık kıdem tazminatı için ödenebilecek en yüksek tazminat tavan ücreti olarak uygulanacaktır. Örneğin, brüt maaşı tavan kıdem tazminatı 2025 limitini aşan bir çalışan, kıdem tavanı 2025 sınırını aşan kısım için ek ödeme alamaz.
4.2. Kıdem Tazminatı Hesaplama Tavan Nedir?
Kıdem tazminatı tavanı, işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık olarak ulaşabileceği en yüksek tutarı ifade eder. Bu tavan, yüksek maaşlı çalışanların kıdem tazminatlarının belirli bir sınırı aşmamasını sağlar.
4.3. Kıdem Tazminatı Tavanı Neye Göre Belirlenir?
Kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı karşılığında alabileceği emeklilik ikramiyesine göre hesaplanır. Her yıl devlet memurlarının maaş katsayısındaki değişikliklerle birlikte kıdem tazminatı tavanı da güncellenir. 2025 kıdem tazminatı tavanı da aynı yöntemle belirlenmiş olup, çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, bir yıl için alabileceği en yüksek kıdem tazminatı miktarı bu sınırın üzerinde olamaz.
Sonuç olarak, 2025 yılında işten ayrılan çalışanların kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken, yeni kıdem tazminatı tavanı dikkate alınacaktır. Tavan kıdem tazminatı uygulaması, yüksek maaşlı çalışanların kıdem tazminatlarının belirli bir sınırda kalmasını sağlamak amacıyla yürürlüktedir.
5. 1 Yıllık Kıdem Tazminatı Ne Kadardır?
2025 yılı itibarıyla, Türkiye’de kıdem tazminatı hesaplamaları, çalışanın giydirilmiş ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. İşçiye yapılan ek ödemelerin(yemek yardımı, yol yardımı gibi) brüt maaşa eklenmesi ile giydirilmiş ücret bulunur. Şayet işçiye yapılan ek ödemeler bulunmamaktaysa bu durumda kıdem tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır.
Her bir çalışma yılı için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Asgari ücretle çalışan bir birey için, 2025 yılında brüt asgari ücret 26.005,50 TL olarak belirlenmiştir. Bu durumda, bir yıllık çalışma süresi için brüt kıdem tazminatı tutarı da 26.005,50 TL olacaktır.
Ancak, bu tutardan binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılır. Bu kesinti yaklaşık olarak 197,35 TL’ye denk gelir ve net kıdem tazminatı hesaplama tutarı 25.808,15 TL olur. Dolayısıyla, 2025 yılında asgari ücretle çalışan ve bir yıl hizmet süresi bulunan bir işçi, işten ayrıldığında yaklaşık 25.808,15 TL kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
6. İstifa Durumunda Kıdem Tazminatı Hesaplama
Bir işçi, İş Kanunu’nda belirtilen nedenler kapsamında haklı fesih yaparak işten ayrıldığında, işveren tarafından işten çıkarılmış gibi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak, istifa eden her işçi kıdem tazminatı alamaz; işçinin haklı bir sebebe dayanarak sözleşmesini feshetmesi gerekir. Bu sebeplerin ne olduğunu öğrenmek için ilgili makalemize bakabilirsiniz: Haklı Fesih
Haklı fesih yoluyla istifa eden işçinin kıdem tazminatı hesaplamasında şu formül kullanılır:
- Çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücret ödenir.
- Brüt maaş tavan kıdem tazminatı 2025 sınırını aşarsa, tavan ücretten kıdem tazminatı hesaplaması yapılır.
- Damga vergisi (%0,759) dışında başka kesinti yapılmaz.
- Bu konuda daha detaylı bilgi için tıklayınız: İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Av. Ramazan Bayram / Şubat 2025